Kardiyak kateterizasyon ventriküler fonksiyon, koroner arterler ve koroner anjiyoplasti için fotoğrafların ve hareketli görüntülerin alındığı bir tetkik olup kardiyolojik sorunların girişimsel olarak giderilmesinde de yol göstericidir. Hacettepe Üniversitesi Kardiyoloji kateter labaratuarı yaklaşık 35 yıldır hizmet vermekte olup, yıllık ortalama 3500 işlemin yapıldığı bir merkezdir. 2 adet koroner anjiyografi odası ve 1 adet elektrofızyolojık çalışma odasından meydana gelmektedir. 2002 şubatında revize edilerek son model cihazlarla (Siemens 2000 coroscop) donatılmıştır. Hafta içi her gün sabah 08:00 den akşam saatlerine kadar hizmet vermektedir.

Genel olarak kardiyak kateterizasyon dendiğinde, koroner anjiyografi akla gelir. Koroner anjiyografi genellikle koroner kalp hastalığı hakkında güçlü klinik şüphe olduğunda veya anormal bir noninvazif değerlendirme nedeniyle yapılır . Amaç kalp hastalığının yayılımı ve ciddiyetinin saptanması ve uygulanacak tedavi seçeneğinin belirlenmesidir (Bypass cerrahisi, anjiyoplasti ve medikal tedavi).

Kardiyologlar kardiyak kateterleri daralmış bir kalp kapağını, koroner arteri, veya bir bypass greftini açmak için kullanabilir. Klasik balonların yanısıra tıkalı veya daralmış damarları açmak için aterektomi cihazları, stent, lazer anjiyoplasti de kullanılabilir. Stentler damar duvarlarının karşılıklı yapışmasını önleyen ve damarı açık tutan çelik yapılardır.

Anjiyoplasti (PTCA), daralmış ve ya tıkalı koroner damarın, ameliyat edilmeden, genel anestezi verilmeden açılmasıdır. Günümüzde koroner stentlerin kullanıma girmesi ve diğer yeni tekniklerin ve yardımcı antiplatelet tedavinin de başarılı uygulanmasıyla anjiyoplastinin uygulandığı tıkanıklıkların tipi ve sayısı artmakta buna karşılık bypassa olan ihtiyaç ise azalmaktadır.

Hacettepe Kardiyoloji kateter labaratuarı 7 gün 24 saat akut myokard infarktüslü hastalar için acil anjiyoplasti imkanı sağlamaktadır.

Kalp anjiografisi, genellikle bacak atardamarından, bu damarın uygun olmadığı hastalarda kol atardamarından girilerek kalp damarlarının yapısının, kalp kasının kasılma gücünün, kalp kapaklarının kaçak veya darlık durumunun tespit edilip filme alındığı bir tetkik yöntemidir. İşlem sırasında hastaya genel anestezi verilmez yalnızca giriş yeri lokal anestezi ile lokal olarak uyuşturulur. Ağrılı bir işlem olmayıp genellikle kısa sürede yapılabilir. Büyük atardamardan girilmesi nedeni ile işlemden sonra bir süre kanama olmaması için hastalara yatak istirahati yaptırılır. Bu süre içinde hasta hastanede yatırılır ve her türlü ihtiyaç yatak içinde giderilir. Bir günlük takipten sonra hasta taburcu edilir.

Kalp anjiyografisi bir tedavi yöntemi değildir. Yalnızca bir tetkiktir ve bu tetkikin sonucuna göre tedavi planı yapılır.

Her girişimsel yöntem gibi kalp anjiografisinin de bir takım riskleri vardır. Bunlar: işlem yerinden kanama, girilen atardamarlarda yaralanma, işlem sırasında bulantı- kusma, anjiografide kullanılan ilaçlara karşı allerjik reaksiyon, işlem yapılan yerin daha sonre temiz tutulmamasına bağlı enfeksiyon gelişmesi en sık görülen yan etkilerdir. Bunların yanında çok daha nadiren görülen daha ciddi yan etkiler de olabilir. Özellikle acil şartlarda yapıldığında bu etkiler daha sıklıkta izlenebilir. Kullandığınız ilaçları, diğer hastalıklarınızı, bilinen ilaç allerjilerinizi doktorunuza iletmeniz ve de hastane içindeki kooperasyonunuz bu istenmeyen etkileri en aza indirecektir.

Kardiyak kateterizasyon, koroner anjiyografi, anjiyoplasti tetkikine gelirken

• Bir gece önceden başlamak üzere en az 12 saat süre aç kalınmalıdır.

• Her iki kasık bölgesinin kasık traşını yapınız ve duş alınız. Kasık bölgesine bacakların hem ön, hem yan hem de arka bölgeleri dahil olacak şekilde traş ediniz.

• Kullanmakta olduğunuz ilaçları yanınızda getiriniz.

• Anjiyografi randevunuzdan önceki gün kesmeniz gereken ilaç olup olmadığını doktorunuza sorunuz.

• Özellikle şeker hastalığı olan hastalar bu hastalıkla ilgili ilaçlarını (insülin veya hap olabilir) randevu sabahı kullanmadan gelmelidirler; aksi takdirde aç olduğunuz için kan şekeriniz istenmeyen düzeylere düşebilir.

• Emekli karnenizi/Bağ-Kur karnenizi/SSK sevki ile ilgili tüm belgelerinizi, özel hayat sigorta kartınızı ya da kurum sevkinizi mutlaka yanınızda getiriniz.

• Randevu gününden önce, sevk kağıdı gibi resmi belgelerin geçerli olup olmadığını, süresinin dolup dolmadığını öğreniniz.

• Hastane dosyanız evinizde ise mutlaka yanınızda getirmeniz gerekmektedir.

• Daha önce çekilmiş anjiografiniz varsa mutlaka raporunu getiriniz.

• Kalp ameliyatı olmuşsanız mutlaka raporunu getiriniz.

• Hastalığınız ile ilgili tüm kan tetkik sonuçlarınızı filmlerinizi ve varsa raporlarınızı yanınızda getiriniz.

• Hastaneye yatmak için gelirken yanınıza pijama veya eşofman ve terlik getirebilirsiniz.

• Yanınızda kıymetli eşya ve mücevherat getirmeyiniz.

• İsteyen hastaların yanında bir kişi refakatçi olarak gelebilir.

Kalbin anatomik ve fonksiyonel olarak değerlendirilmesinde girişimsel bir işlem olmaması ve tamamen güvenli, riski olmaması nedeniyle eşsiz bir tetkiktir. Ultrasonik ses dalgalarının yansımalarının görüntüye dökülmesi mantığına dayanır. İki boyutlu, M mode, Doppler (spektral ve renkli) eko çeşitleri ve transözofagiyal, stress ekokardiyografi gibi çeşitleri vardır. Rutin bir ekokardiyografi değerlendirilmesinde iki boyutlu, spektral ve renkli Doppler ekokardiyografi çalışması şeklinde 3 aşama vardır. Hastanın yatağa sola dönmüş veya düz olarak yatar halde göğüsüne jel sürüldükten sonra bir prob ile değişik kesitlerden kalbin tomografik görüntüleri alınır. Ekokardiyografi sonrası kalbin pompa fonksiyonunun durumu, kapakların yapısı ve fonksiyonel durumu, kalbin yapısal anormallikleri hakkında bilgi edinilir.

Doppler ekoda kalpteki akımlar proba göre hareketlerinden dolayı kırmızı, mavi , yeşil renkte görüntüler (proba doğru olan akım kırmızı uzaklaşan mavi ve jet akımları yeşil) verir. Kalp kapaklarındaki kaçakların ve darlıkların varlığının ve ciddiyetinin tespitinde, konjenital kalp hastalığı ve kalp kası hastalıklarının tanısında önemlidir. Hacettepe Kardiyoloji Bölümü'nde biri koroner bakım ünitesinde, birisi kateterizasyon laboratuvarında kullanılmak üzere ayrılmış toplam 5 eko aletiyle hizmet verilmektedir. Normal poliklinikten randevulu hastaların ekoları sabah 09:00'dan 12:00’a kadar kardiyoloji polikliniği Eko’da, öğretim üyeleri polikliniğinde muayene olan hastaların ekoları ise Z katı Kardiyoloji içindeki Eko'da yapılmaktadır. Normal bir eko tetkiki 20-30 dk sürmektedir ve bir kaç şekilde yapılmaktadır:

1. Transtorasik ekokardiyografi

Rutinde uygulanan yöntemdir. Yatar durumda pozisyon verildikten sonra hastanın göğsüne jel sürülerek bir probla yapılan girişimsel olmayan bir tetkikdir.
Randevuya gelirken özel bir hazırlık yapmanız gerekmez.
Sonucu tetkik sonrası hemen verilmektedir.

2. Tranözofagiyal ekokardiyografi

Kalbin rutin eko ile değerlendirilemeyen kısımlarını daha iyi görebilmek için geliştirilmiş bir tetkikdir. Endoskopide olduğu gibi topikal anestezi ve bazen sedatif ilaçların uygulanmasını içeren ön hazırlık sonrası ucunda transducer bulunan hortum şeklindeki probun yutturulup, yemek borusu (özofagus) ve bazen de mideye kadar ilerletilip kalbe ait değişik kesitsel görüntülerin alındığı bir eko çeşididir.

Özellikle kalbin yapısal anormalliklerinin (doğumsal kalp hastalığı: ASD, VSD vb.) kalp boşluklarında trombüs (pıhtı) şüphesi, infektif endokardit durumlarında tercih edilir. Ayrıca aort diseksiyonunun tanısında da oldukça değerli olup yoğun bakımda, yatak başında ve operasyon sırasında uygulanabilme avantajına sahiptir. Transözofagiyal ekokardiyografi Hacettepe Kardiyoloji'de haftanın 5 günü deneyimli bir ekiple yapılır. Yaklaşık 15-20 dk sürer.

Transözofagiyal eko hakkında bilmeniz gerekenler

Transözofagiyal ekokardiyografi, yemek borusuna yutturularak yerleştirilen ekokardiyografi probu sayesinde, kalp boşluklarının daha yakından ve daha net değerlendirilmesine olanak sağlayan bir tetkik yöntemidir.

İşlem sırasında, probu yutma esnasında bulantı olabileceğinden, kusmamanız ve mide içeriğinin soluk borusuna kaçmaması amacı ile işlemden önce en az 6-8 saat süre ile aç olmanız gerekmektedir.

Ekokardiyografiye başlamadan önce bulantı hissiniz azalması amacı ile boğazınız lokal anestezikle uyuşturulacaktır. Bu ilacın etkisi 2-3 saatte geçeceğinden yediğiniz maddeleri yutamama ve soluk borusuna kaçırma ihtimaline karşı işlemden sonra 2-3 saat bir şey yemeyip içmemeniz gerekmektedir.

İşlem sırasında eğer ağzınızda yerinden çıkabilen protez diş varsa çıkarınız, aksi taktirde yerinden çıkarak soluk borunuza kaçabilir.

Eğer burnunuzdan nefes alamıyor veya yemek borusu hastalığınız varsa işlemden önce bunu mutlaka doktorunuza bildiriniz.

Transözofagiyal ekokardiyografi kısa süren bir tetkiktir. İşlem sizin de yardımınızla kolayca yapılabilir. Göğüs duvarından yapılan ekokardiyografi tetkikine göre daha net görüntü sağlaması nedeniyle hastalığınız hakkında doktorunuzun daha iyi bilgi almasını sağlayacaktır. İşlem sırasında diş yaralanması, boğazdan hafif kanama, özellikle yemek borusu hastalığı olan hastalarda yemek borusunda yaralanma, burnundan nefes alamayan hastalarda nefes darlığı veya aç gelmeme gibi durumlarda bulantı ile çıkarılan mide içeriğinin soluk borusuna kaçması gibi istenmeyen etkiler olabilir. Yukarıda anlatıldığı gibi bunların çoğu alınan önlemlerle minimuma indirilebilir.

Tetkike gelirken en az 6-8 saat süre ile aç olmanız gerekmektedir.

Size verilmiş reçete varsa reçeteyi mutlaka temin ederek geliniz.

Göğüs duvarından yapılan ekokardiyografi raporunu ve dosyanızı getirmeyi unutmayınız.

3. Stress ekokardiyografi

İlaçla veya egzersizle kalbin iş yükünün artırılarak başlangıç ekokardiyografisinde normal olup bu sırada iskemik kalan bölgelerdeki kasılma bozukluğunun tespitine dayanan bir ekokardiyografi çeşididir.

Hacettepe Kardiyoloji'de genellikle ilaçla (dobutamin) yapılmaktadır. Stress ekokardiyografinin kardiyak stress testlere üstünlüğü doğruluk derecesinde artış, radyasyona maruziyetin olmayışı, ucuz olması ilave kardiyak hemodinamik ve kapak fonksiyonlarında egzersizle olan değişikler hakkında bilgi vermesidir. Ayrıca EKG’nin değerlendirilemediği durumlarda tercih edilecek bir yöntemdir.

Ekokardiyografi laboratuvarı kalp kapak hastalıkları, iskemik kalp hastalığı, perikardiyal hastalıklar, kardiyak kitleler, büyük damarların hastalıkları, akciğer hastalıkları ve doğumsal kalp hastalıkları için önemli bilgiler sağlamaktadır.

Hacettepe Kardiyoloji'de efor testleri olarak treadmil testi uygulanmaktadır. Halk arasında yürüme bandı olarak da bilinen treadmil bir band üzerinde hasta 12 derivasyonlu bir EKG aletine bağlı olduğu halde belli protokoller dahilinde yürümeyle başlayıp düzenli olarak band hızı artırılarak koşturulması esasına dayanır. Girişimsel bir işlem olmaması, ucuz olması ve nispeten düşük komplikasyon oranı nedeniyle tercih edilen bir yöntemdir. Hastaların daha kolay yapabildiği treadmil koroner kalp hastalığına ait klinik şüphenin olduğu hastalarda, efor kapasitesini değerlendirmek için, rehabilitasyon programının bir parçası olarak, eforla ilgili şikayetlerin ortaya çıkarılması ve daha nadir olarak ilaç tedavisinin monitorizasyonu için yapılır. Test sırasında EKG'de ST segmentinde çökme olması, tipik göğüs ağrısının oluşması, hipotansiyon gelişmesi gibi bazı durumlarda pozitif sayılan bu testten sonra genellikle kardiyak kateterizyon gibi daha ileri bir tetkikle koroner kalp hastalığı tanısı kesinleştirilir.

Treadmill (efor testi) hakkında bilmeniz gerekenler

Treadmill testi siz yürüme bandında belli hızlarda yürürken, seri olarak EKG lerinizin çekilmesi, tansiyonunuzun ölçülmesi yöntemi ile yapılan bir tetkikdir. İstirahat anında EKG nizde tespit edilemeyen anormal bulguların efor sonrası tespit edilmesini sağlar. Yukarıda anlatılan önerilere uyduğunuz takdirde test kısa süren, hastalığınız hakkında önemli bilgi veren, güvenli bir tetkiktir.

Treadmill testi randevunuza gelirken

Testten 3 saat önce yemek yemeyiniz.

Daha önceden çekilmiş EKG nizi yanınızda getiriniz.

Erkek hastaların göğüs traşı olması gerekmektedir.

Bayan hastaların 2 parçadan oluşan kıyafet giymesi daha uygundur.

Eğer aşağıdaki ilaçları kullanıyorsanız testten en az 48 saat önceden kesiniz: dideral, prent,tensinor, visken, lopressör, trasicor,beloc,betadol,nortan,artex,concor,diltizem

Digoksin kullanan hastalar ilacı bir hafta önceden kesmelidir.

Yukarıda yazılı olmayan ilaçları (doktorunuz aksini söylemedikçe) özellikle de yüksek tansiyon sebebi ile kullanmakta olduğunuz ilaçları lütfen kesmeyiniz. Aksi taktirde tansiyonunuz çok yükselebilir ve testiniz yapılamayabilir.

Kalp kendi kendini elektriksel olarak uyarma özelliğine sahiptir. Bunu sağlayan özelleşmiş hücreler sağ atriumdaki sinüs noduna yerleşmiştir. Kalp normal olarak çalışıyorsa bu özelleşmiş hücreler dakikada 50-100 kez uyarı oluşturlar. Her bir uyarıdan sonra elektriksel aktivite yine özelleşmiş bir ileti sistemi ile kalbin geri kalan kısmına doğru yayılır.

Elektrofizyolojik çalışmanın uygulanması sırasında ince kateterlerler damarlardan ilerlenerek kalp boşluklarına yerleştirilir ve kalpte değişik noktalardan kayıt alınır veya anormal ritmi oluşturmak için uyarı verilir. Bu tehlikeli bir işlem gibi görülebilir ancak bunun hastane dışında olması çok daha kötüdür ve ölüme yolaçabilir. Elektrofizyolojik çalışmayla eğer anormal bir ritm uyarılmışsa ya da kalbin normal ileti sistemi dışında bir anormal yol tespit edilmişse, radyofrekans ablasyon yöntemiyle bu anormal ileti yolu yok edilebilir, ölümcül aritmisi tespit edilen hastalarda implante edilebilir kardiyak defibrilatörler (ICD), kalpte duraklaması ve ya ciddi yavaşlaması olan hastalara kalp pili uygulanması seçilecek yöntemlerdir.

Kardiyak kateterizasyon labaratuvarı içinde bulunan elektrofizyolojik çalışma labaratuvarında, yıllık yaklaşık olarak ortalama 150-200 EPS gerçekleştirilmektedir. EPS labaratuvarında ayrıca kalıcı kalp pili ve implante edilebilir kardiyak defibrilatör uygulanması, 3 boyutlu olarak elektriksel haritalama, intrakardiyak defibrilasyon, RF ablasyon ve cryoablasyon da gerçekleştirilmektedir.

Randevunuza gelirken

Koroner anjiyografi hazırlığı için gerekli kurallar geçerlidir.
Doktorunuzun söyleyeceği şekilde kullanmakta olduğunuz bazı ilaçları söylenen süre kadar önceden kesmeniz gerekmektedir.

Kalp atışlarının, 24-48 saat taşınınan bir aletle kaydedilip daha sonra bir bilgisayar programı ile bilgisayar ortamında EKG trasesi haline dönüştürülmesidir. Böylelikle anormal ritmler, ekstra atımların yanısıra EKG deki iskemiye işaret edebilecek değişiklikler tespit edilebilir, aynı zamanda tedavinin etkilerini izlemek amaçlı da takılabilir. Hacettepe Kardiyoloji bölümünde poliklinikler ek binası kardiyoloji polikliniği içerisinde bulunan holter odasında her gün 12 adet holter randevusu verilmektedir, sonuçlar alet teslim edildikten 1 gün sonra aynı yerden alınmaktadır.

Holter tetkiki için gelirken

Yanınızda 1 adet kalem pil ve kimlik kartınızı getirmeniz gerekmektedir. Sizden sonra aletlerin diğer hastalara takılacağını unutmayarak takılan aletlerin zamanında teslim edilmesi büyük önem taşımaktadır.

Erkek hastaların gelirken göğüs traşı olması gerekmektedir.

Her 15 veya 30 dakikada bir tansiyon ölçümü yapıp kaydeden taşınabilir bir tansiyon ölçüm aletinin 24 saat süreyle hastanın üzerinde kalmasını gerektirir. Beyaz önlük hipertansiyonu olduğu düşünülen, hipotansif veya hipertansif ataklar tarifleyen hastalarda nadir olarak da tedaviye cevabı değerlendirmek için takılır. Bölümümüzde her gün 4 adet ambulatuar kan basıncı randevusu verilmekte ve poliklinikler ek binasındaki kardiyoloji polikliniğinde takılmaktadır.

Holter tetkinde yakalanılamamış aritmilerin tespitine imkan tanıyan 15 gün süreyle hastanın üzerinde kalan portable bir alettir. Dolayısıyla randevular her 15 günde bir verilir. Bölümde 4 event recorder aleti mevcuttur. Hasta şikayeti olduğunda düğmeye basar ve cihaz kayıda başlar ve cihaz 2 dakikalık kayıt alır.
Daha sonra bu kayıtlar bilgisayarda incelenir.

Randevunuza gelirken 1 adet alkalin kalem pil ve 10 adet elektrod getiriniz.

Acil bir durumda her türlü müdahalenin yapılabileceği bir ortamda hastayı monitorize edip damar yolu açılarak yapılır. Hasta hareket edebilen bir masaya yatırılır. Masa 60-80 derece eğime getirilerek yaklaşık 45 dakika hasta izlenir, her 5 dakika da bir tansiyon ve nabıza bakılır. Karotis sinüs hassasiyetinin değerlendirilmesi ve vazovagal refleksin hastanın belirtilen eğime getirilerek değerlendirilmesi şeklinde iki aşamadan oluşur. Bayılmanın en sık sebeplerinden olan nörokardiyojenik senkopun ayırıcı tanısında kullanılır. Her hafta Salı günleri kateter laboratuarında 2 hastaya tilt testi yapılmaktadır.

Randevunuza gelirken sabah kahvaltı yapmadan geliniz. Boyun damarlarınızda (karotis a.) darlık ve ya tıkanıklık varsa mutlaka doktorunuza hatırlatınız.

Göğüs duvarındaki kalıcı pil yada ICD üzerine konulan özel bir cihaz ile pil ve ya ICD nin ömrü elektrod dirençleri ve iletkenlikleri, eşik testlerine bakılmaktadır.

Randevunuza gelirken pil kartınızı ve önceki kontrol raporlarınızı ve yanınızdaysa dosyanızı getirmeyi unutmayınız.

Hacattepe Üniversitesi Kardiyoloji Anabilim Dalı'na ait bir nükleer kardiyoloji ünitesi bulunmayıp bu hizmetler Nükleer Tıp Anabilim Dalı'mızda gerçekleştirilmektedir.

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Yüksek Okulu'nda uygulanmaktadır. Kardiyolojik rehabilitasyon programı kalp hastalığından iyileşmekte olan hastalara rehabilitatif yardımlar sağladığı gibi kalp hastalığı riski taşıyanlar için de koruyucu özellikler taşır. Hastalar angina, kalp cerrahisi, anjiyoplasti ya da kalp krizi için hastaneye yattıklarında doktorlarının isteği ve izniyle bu programa kaydedilir. Hastanede başlayan bu program taburculuk sonrası birkaç ay ve bazı durumlarda hayat boyu da devam eder. Tıbbi danışmanlığın yanısıra eğitici, diyete yönelik ve fizyolojik danışmanlık özellikleri taşır, bu bağlamda uygulanan ve kalp hastasının en iyi ve en güvenli efor kapasitesine ulaştırmak için düzenli ve artarak devam eden bir egzersiz programı da vardır.